Kleptomani, birisinin çalma davranışının kontrolünü kaybetmesi ve bunu yapmaktan zevk alması durumudur. Kleptomani, çalma dürtüsüne karşı koyamayanların sahip olduğu bir davranış bozukluğudur. Birçok kişi için, çalmak kötü bir davranış olarak kabul edilir ve suç olarak görülür. Bu yazımızda, kleptomani nedir, neden olur, belirtileri nelerdir, nasıl teşhis edilir ve tedavi edilir gibi konuları ele alacağız.
Kleptomani Nedir?
Çalma hastalığı olarak da bilinen Kleptomani, tekrarlayan ve kontrol edilemeyen bir çalma davranışıdır. Kleptomani hastalığı, hastaların bir şeyler çalmaya devam etmesine ve bu durumu kontrol edememelerine neden olur. Kleptomani hastaları, çalma davranışı sırasında utanma, suçluluk, kaygı veya başka bir olumsuz duygu yaşamazlar. Bunun yerine, çalma eyleminin kendisinden zevk alırlar. Ayrıca, çaldıkları nesnenin pahalı veya ucuz olması önemsizdir. Kleptomani hastaları, herhangi bir şeyi çalabilirler, hatta hiç kullanmayacakları şeyleri bile.
Bu hırsızlık hastalığı, çocukluk çağından başlayarak, ergenlik dönemi boyunca ve erişkinlikte de devam edebilir. Kleptomani, bireyin dürtüsel bir şekilde çalma davranışı sergilemesiyle karakterizedir. Kleptomani kelimesi, Yunanca “kleptes” kelimesinden türetilmiştir, bu kelime “hırsız” anlamına gelir. Kleptomani hastaları genellikle çalmaya karşı güçlü bir arzu hissederler ve bu arzu, bireysel riskleri, cezaları ve diğer sonuçları düşünmeden hareket etmelerine neden olur.
Kleptomani Belirtileri
Kleptomani hastaları, çalma davranışı sırasında heyecan, uyarılma ve zevk hissederler. Bu eylemin, duygusal bir rahatlama sağladığına inanırlar. Kleptomani belirtileri arasında şunlar sayılabilir:
- Tekrarlayan ve kontrol edilemeyen bir çalma davranışı sergilemek
- Çalınan nesnenin değerinin önemli olmaması
- Çalma davranışının sonucunda utanma, suçluluk, kaygı veya başka olumsuz duygular yaşamamak
- Çalınan nesneyi atmak, saklamak veya başka bir yolla yok etmek yerine, ortaya çıkarılma riski taşıyan yerlerde bile sergilemek
Kleptomani Neden Olur?
Kleptomani, genellikle bireyin psikolojik ve çevresel faktörlerinin bir kombinasyonu olarak görülür. Bu faktörler arasında aşağıdakiler yer alabilir:
Stres ve Kaygı Bozuklukları
Stres, kaygı ve depresyon gibi duygusal bozukluklar, kleptomani hastaları için risk faktörleri arasındadır. Bu duygusal sorunlar, kişinin kendini kötü hissetmesine, yetersiz hissetmesine veya kaygılı hissetmesine neden olabilir ve kleptomani davranışı sergileme riskini artırabilir.
Kimlik Problemleri
Kimlik problemleri, bireyin kendisi hakkındaki düşünceleri, benlik saygısı ve benlik algısı gibi faktörleri içerir. Kleptomani hastaları genellikle kendilerini yetersiz hissederler ve bu duygularını telafi etmek için çalma davranışı sergileyebilirler.
Ödül Alma Davranışları
Kleptomani hastaları, çalma davranışları sonucunda ödül aldıklarında dopamin ve diğer mutluluk hormonlarının salınımı yaşarlar. Bu ödül alma davranışları, tekrarlayan kleptomani davranışı sergileme riskini artırabilir.
Kleptomani Tedavisi
Kleptomani hastalığı, hastanın kendisini durduramadığı anlık hırsızlık nöbetleriyle karakterize edilen bir zihinsel bozukluktur. Bu nöbetler, kişinin dürtü kontrolü eksikliğinden kaynaklanır ve çalınan öğelerin değeri önemsizdir. Kleptomani, çalma davranışı tekrar ederse ve kişinin işlevselliğini olumsuz etkilerse, bir zihinsel bozukluk olarak kabul edilir.
Kleptomani tedavisi, birkaç farklı tedavi yöntemi kullanılarak yönetilebilir. En yaygın tedavi yöntemlerinden biri, psikoterapidir. Psikoterapi, bir terapistin hastayla konuşarak, düşünce ve davranış kalıplarını değiştirmeye yardımcı olmasıdır. Psikoterapinin amaçlarından biri, kişinin hırsızlık davranışına neden olan psikolojik faktörleri belirlemeyi içerir. Bu faktörler belirlendikten sonra terapist, hastaya duygularını nasıl yöneteceğine ve çalma dürtüsüyle nasıl başa çıkacağına dair stratejiler öğretir.
Biyolojik tedavi, kleptomani tedavisinde kullanılabilen bir başka yöntemdir. İlaçlar, beyindeki kimyasal dengesizlikleri düzelterek kleptomani semptomlarını azaltabilir. Bununla birlikte, ilaçlar yalnızca diğer tedavi yöntemleriyle birlikte kullanıldığında etkili olabilir. İlaç tedavisinin yanı sıra, diğer tedavi yöntemleri de uygulanabilir. Örneğin, hastaya bir sosyal beceri eğitimi verilerek, hırsızlık davranışının üstesinden gelmesine yardımcı olunabilir. Ayrıca, hastanın zamanını dolu dolu geçireceği bir hobi veya spora yönlendirilmesi de yardımcı olabilir.
Kleptomani tedavisi uzun bir süreç olabilir ve hastanın tedaviye bağlılığı önemlidir. Tedavinin başarılı olabilmesi için, hastanın tedavi planına tam olarak uyması ve tedaviyi kesinlikle terk etmemesi gerekir. Hırsızlık davranışının üstesinden gelmek zaman alabilir ancak, hastalar doğru tedavi ve desteği aldığında kleptomani ile başa çıkabilirler.
Sonuç olarak, kleptomani tedavisi, kişinin dürtü kontrolünü yeniden kazanmasına ve hırsızlık davranışını üstesinden gelmesine yardımcı olabilir. Tedavi planı, hastanın bireysel ihtiyaçlarına göre özelleştirilir ve farklı tedavi yöntemleri kullanılabilir.
